Kay llaki unkuypachapi ashtawan Antisuyu runakunapakmi ashtawan llakichin. Organización Panamericana de la Salud (OPS) nin kay llakta runakunami ashtawan llakipi kan. Chaymantami 15 sitwa killapi, ashtawan Ecuador, Bolivia, Colombia, Peru mamallaktakunapi unkushkakuna mirashpa rikun, shuk willachita llukchirka
OPS, tukuy mamallakta pushakkunata mañarka ashtawan ayllullaktakunata rikuchun, shina unkuyta harkankapak shinallatak hampina wasikunamantapash yanpaykuna tiyachun. Shinallatak nirka, “ llakta runakuna llakipi kan, chaymatapash ashtawan wañushkakunapash tiyan, mana mikunata, mana tukuy mutsurishkata charikpi, mana kashpaka hampinawasikunata mana charikpipash, yaku illakpi, chaymantapash wakin unkuykunatapash kun”.
21 sitwa killakamanka Confenaie tantanakuymi 1733 runakuna, COVID-19 unkushkakuna tiyan nishpami willachirka.
ACTUALIZACIÓN DE REGISTROS COVID19 EN TERRITORIOS AMAZÓNICOS
⏰ Corte: 21 de Julio 2020
🚨1733 casos positivos
856 Kichwa, 443 Shuar, 307 Waorani, 40 Siona, 26 Achuar, 23 Siekopai, 20 Sapara, 14 Shiwiar, 4 Andwa
😰 48 Fallecidos (33 confirmados, 15 sintomatología) pic.twitter.com/m0aDqF92P1
— CONFENIAE Ecuador (@confeniae1) July 21, 2020
Ayllullaktakunami ashtawan llakipi kan, chinkaritapacha chinkarita ushanmi. 20 sitwa killapimi Sápara runakuna unkushkakunamanta willachirka, Sápara runakunaka 2001 watapillatakmi paykunapa kawsay, paykunapa sápara shimipash chinarikurka,
Unesco kamaywasimi paykunataka Patrimonio Oral e Inmaterial nishpami rikshichirka. Ecuador, Perú mamallaktakunapi sápara runakunaka kawsan, 300 runakunallami kan. 2016 watakamanka 3pura runakunalla, 70 yalli watakunata charik runakunallami sápara shimitaka rimakkarkakuna.
Wakin ñawpamanta runallaktakunaka ishkay, kimsa markakunapipash kawsankuna, shinallatak ishkay mamallaktakunapipash. Kichwa runakunaka kimsa markakunapimi kan: Pastaza, Napo, shinallatak Sucumbios. Shiwiar runakunaka Pastaza shinallatak Perú mamallaktakunapipash kawsankuna.
Kay mushuk añawllawtulla mana llakichinchu, ashtawan llakikunapash kay llaktakunapika tiyan extractivismo nishkakuna kay runa llaktakunapi. Kay pachapika, rikuna kan imashinatak kay llakikunata harkayta, imatapash rurayta usharin:
 nin kay llakta runakunami ashtawan llakipi kan.){kind=link}