2 puncha wayru killapimi, Lenin Moreno shuk decreto pankata llukchirka 883 yupaywan, chaywanka ñana yanapay tiyarkachu combustible nishkakunapak, shina kakpika tukuymi hawaman rin; gasolina ashtawan kullkipa kakpika tukuymi shina ashtawan kullkipa sakirina karka.
Shinami, 4 wayru killapi 2019 watapika, runakunapa tantanakuykuna, markakunamanta runakuna, llamkakkunapa tantanakuy, shuk tantanakuykunapash hatarirka chay llakikunata mana nishpa. Wakin runakunaka Quitomanmi llukshirka chaypi pushakkunata 883 decreto pankata anchuchichun mañankapak.
12 punchami hatarishpa ñankunapi karka, tukuy mamallaktami shayarirka. Ñankunapi llamkakkuna, yachakukkuna, warmikuna, karikuna, ayllullaktakuna ama shina llakichichun nishpa karkakuna. Chay hatarimantaka, Moreno pushakka mana pipash ñankunapi kachun shuk decrto 884 llulchirka.
Los derechos se exigen sin perjudicar aquellos que son fundamentales para el progreso del país: trabajo, educación y libre movilidad. Garantizamos la seguridad ciudadana, la libre circulación y la protección de la propiedad. #NoAlParo #DecididosACrecer pic.twitter.com/agFqe74oTV
— Lenín Moreno (@Lenin) October 3, 2019
Chay hatariypika tawka runakuna, wakin tantankuykunamanta kimirirka, shinpash CONAIE runakunapak tantanakuymi ñawpapi shayarirka, markakunamanta tantanakuykunawan, chaymantami CONAIEka tukuy rimaykunapi, makanakuykunapipash rikurirka. CONAIE tantanakuyka 883 decreto pankata anchichun mañakurka, shinapash 9 yalli punchakuna hatari tiyakpimi Ecuadorpa pushakka rimankapak kayachirka.
Mario Unda, sociólogo shinallanallatak Crentral Hatun yachanawasimanta, Facultad de Ciencias Sociales y Humanas katik pushakka nirka, Wayru (octubre) killapa Hatariypika wakin tantanakuykuna karka nishpalla: yachakukkuna, llamkakkuna, kitimanta runakuna, llaktamanta runakunapash “tukuykuna tantarishka, shuk shinalla makanakuykuna karka. Wakin runakuna. Runa llaktakunamantalla chaypi karkachu”.
Imashpatak CONAIE tantanakuylla chay hatariypi rikurishka. Floresmilo Simbaña, Conaie tantanakuypi punta pushak nirka, hatun tantanakuy kakpi,ñawpa pachamanta riksirishka kakpi kan “ wakin tantanakuykuna tantarishka kan, shinallatak tantanakuyta ruran”. Mario Undaka Conaie tantanakuyllaka mana karkachu, shinapash “ashtawan rikurin maykan ashtawan sinchi tantanakuy kakpi, kay pachapika chay tantanakuymi rikurishka. Shinallatakmi, punta hatarikunapipash shina rikurishka llamkak tantanakuy hatarikunapika paykuna rikurishka”.
Ecuador mamallaktapika puntamantallatakmi hatarikunawanmi shayarishka, kaypimi tantanakun wakinkuna mana allikachishpa imshinatak pushakkuna ruran shinallatak alli kawsayta charinkapak alliyachinkapak, nin Unda.
Shuk wata kipa kay hatarimanta kayta yuyanchik, shinpash pushak chay pachapika chay decreto 883 anchuchirkami. Kaytami paktarishka yuyanchik, nirka Unda:
- Wayru killapa hatarika rikuchirka makanakushpallami imatapash paktarin kay pushakkunata uyachinkak runakunaman llakichikpika. Kaymi mutsurishka kan kipamankan imapash tukukpipash.
- Runakuna tukuyta paran, shuyakkunapash, shinapash hatarishpapachaka pushakkunamanpash shayachinmi.
- Tawka tantannakuykuna tiyan, shina kimirishka. Shinami shuk yuyaylla, shuk paktayman chayayta usanmi.
Simbaña, pushakpaka hatariwanmi decreto 883 shayarichishka. Shinapash “mana rimayta usharinchu misharkanchik ninkapak, chinkachirkanchik ninkapakka” kaypika mushuk yuyaykuna, mushuk tantarikunami wiñarin wamprakunapi.
Kay shamuk akllaykunapika imashinashinatak rikurinka
Wayru killapa hatariypi tawka tantanakuykuna karka, ashtawanka llakichishkamanta pushak chay decreto churakpi. Conaie tantanakuymi ñawpapi karka, wakin tantanakuykunawan tantarishka kan shinami katishka.
Chay hatiriyka kay shamuk akllaykunapi rikurinkami, shinapash kay llaki unkuy pachamantaka wakinlla rikurinka nin Unda. Shinallatak “tantanakuykunapi shuk yuyaykuna, mushuk ruraykunapash rikurin. Llakichishka llaktakunami hatarirka Ecuador pushakkuna ama shina llakichishpa, sarushpa katichun”.
