Chay llaki apashka kuskapi mana shayarinchu. Tukuyta anchuchinkapak shinallatak maskashpa chusku pichka punchakaman apanka nin, shinapash wañushkakuna mirashpa rikun.
Nanay tiyanmi, wañushkakuna shinallatak tukuy wakllichishka rikurin. Shinami yapa tamiyashkamanta Quitopi, La Gascamanta, Pambachupamanta shinallatak La Comunamanta rurakuna kawsanakun. Awaki chishi punchapi shinallatak tutapi yapata tamiyashkamanta 24 wañushkakunata sakirka, shinallatak 48 chukrishkakunata shinallatak 12 chinkarishkakunapash tiyan.
La Comuna ñankunapi tutamanta purishpaka, tatki tatkipi shuk aylluta tuparinchik, paykunapa chinkarishka ayllukunamanta kuchumashikunata tapushpa, shina llaki willayta chashkishpa wañushkakuna morguepi kan willayta chaskishpa.

Wasikunamanta llukshinkapak yanapayta mañakukkuna, mana kashpaka wakllichishkakunata wasi ñawpamanta llukchishpa. Tukuy llakilla mana yacharishkapi: kutin tamiyakpika imashi tukunka, ima pachapitak wasita alliyachinka, ima pachapishi ñankunapi turupi ama pamparishpa purita usharinka nishpa.

Tukuchishka

Tamiyashkamanta yapa tuñirishkaka tukuy rikurishkata apashka: micha kaspikunata, semaforokunata, antawakunata, yurakunata, pirkakunata, wasikunata shinallatak kanchapambakunatapash.
Kallari llakika La Gasca shinallatak América ñankunapi karka: shuk kiru sapimanta pitishka shinallatak turuwan pampashka shinallatak turuka tukuy ñanta Indoamericaman rinakapak wichashka.
La Gasca ñantaka tuñirishkamanta turu urayman shamukurkarak chayka ñankunata shinallatak wasikunakaman yaykushpa wichashpa llakichin.
Kuchumashikunaka, tukuykuna tantanakushpa shinallatak chapakkunapa, awkakkunawan, municipiopa, prefecturapa llamkakkunawanpash yanaparishpami anchuchinakurka.
Mana kallariy ñanlla llaki apashkachu, katik ñankunapash kan. Turuka ashtawan kan. Carvajal ñanpika, 8 watayuk wawa mancharishka purikurka, mana yachashpa, paykulla karka.
Kulla kuskapi kawsan shinallatak yachanawasiman rikun, shinapash yachaykuna mana tiyashkataka mana yachashkachu.
Wakashpa wakashpa, imashinatak tikranata mana yachanchu nirka, chay ñanpi antawata hapik kashka, shinapash antawakuna illan shinallatak imatak ruranata mana yachanchu. Chapakkunami paypa wasiman apankapak sakirirka.
Occidental kuskaman ashtawan chayashpaka ashtawan ñawparimaykunata uyarin. Shuk warmi, ishkaynikipatamanta, punkuta pashkachun mañakurka shinallatak chay ukupi tamiyahskamanta tuñirishkapachamanta chay ukumanta mana llukshita ushanchu nirka. “allilla kani, shinapash turuwan harkarishka kani, kaykunata anchuchinkapak maquinariata apamuchun anchuchinkapak”.
Shinallatak llaki apashkamanta kutin kawsarin. Aurora Morales paypa ñawpa wasipi pichakushkami nirka:” tukuy turu shamukukta rikurkanchi shinami shuk warmita aparka; mana yanapayta usharirkachu. Shuk waskata yallichun mañakurka; kawsak kanchu, wanushka kanchu mana yachanchikchu. Shuk kirumanta hapirichun nishpa kaparirkanchik, shinapash mana usharkachu”.
Manchay
La Gasca kuskapi llakipacha karka, shuk ñan chinchayman rishpaka, Pambachupa samanapampa kan, chaypika ashtawan llaki karka. Chay kuskapi kuchumashikunaka ashtawan wanushkakunata tarirka.
Chaypika antawakunata tukuchirka, samanapambamanta ñankaman apashka, mana imapash sakirishka.
Shuk antawa tukurishka, patrulleropash waktarishka shinallatak shuk patrulleroka UPCpi sakirishka chaymi shuk antawatapash harkak shina sakirishka shinami chay kuskapi rikurika. Bomberokuna, yanapakkuna, GOE llamkakkuna, awkakkunapash, tukuykuna yaparishpami antawakunata llukchinkapak karka.
Shuk ñan hawamanka, GOE llamkakkuna ayllukunaman yapachun munanchu nishpa wasin wasin rirka. Sinchi llamkay paykunapaka, shina wakin kuskakunapika turu ukupi washakushpa. “Wasikunapi runakunaman yanapanakunchik ( llukshichun) ashtawan chay turu apamushkamanta”, Bryan Ramos, GOE llamkak nirka.

Nuñez de Bonilla shinallatak Francisco Lizarazu ñankunapika ashtawan llaki apashka shinallatak chayman ashtawan chayashka. Chaypika suktapurata wasikunamanta llukchirka.
Wasikuna pirkakuna illakkuna, shuk wasika shuk pirkawanlla sakirishka shinami llaki kan. Kimiriya wasikunamanta runakunaka yanapankapak munashpa shinallatak ayllukunata maskanpak yaykunkapak munashpa karkakuna.
Mana yallinkapak usharirkachu, llamkaykunamanta chay tuñirishkakuna kutin urmanka nishpa manchay tiyan.
Henry Silva, Quitomanta Bomberokunanapaka, chukrishkakunata shinallatak wanushkakunatapash llukchishka shinallatak alliyachinkapak llamkaykunaka chusku mana kashpaka pichka punchakuna kanka nirka.
Chay tuñirishkakunaka Telefericopi kallarishka, chaypimi tamiyanamanta yaku harkarishka, shinana voley kanchaman chayashka, chaypimi wakin runakuna pukllakushka, chaypimi harkarishka sakirishka.
“Chay ruakunallatakmi kay ñanman urmashka shinallatak chay wasipipash sakirishka, shukkunaka ñanta yaku apashka”, nirka.

Shinapash, voley kanchapika patakunalla sakirishka, shinallatak wasikatapash wakllishka. Wakin runakunaka chay kuskapi turuta anchuchishpa karka, tikranakukpika shuk ayllu GOEman kimirirka yanapayta mañashpa, shuk aylluta mana tarinchu shinallatak mana yachan pimantak mañana. Chinkarishka runamantapash shutita kurka.
Llakilla, GOEmantaka shukman karu uyaripi kayachirka paymi wañushkakunamanta killkarita apakun, shutita kurka shinallatak kutichirka: “Kay killarishkapi kan, morguepi kan, kay pachapi utopsista ruranakun. Ayllukuna ishkay saylla kipa wañushkata apankapak rina kan”. Tukuy ayllukuna wakarka.
Chay kuskapi chiyarka, llamkanakurkarakmi, tamiyamanta manchay tiyarka shinallatak kutin ima shina punta kashkaman tikranpak utkallla munashpa yuyarinakurka.



