-Panamá, Bolivia, Ecuador mamallaktakunami ashtawan ama pipash llukshichun ruraykunata paktachinakun. Nicaragua, México, Uruguay mamallaktakunaka mana yapa shina wicharishka katinchu.
-19 mamallaktakunamanta rikushpaka, 10 mamallaktakuna ama pipash llukshichun decretota rurarka, shinallatak 3 mamallaktakunapi, ashtawan llakipi kakkuna.
-Tukuy mamallaktakunami yaykunakunata wicharka, yachanawasikunata wicharka, México, Nicaragua mana yaykunakunata wicharkachu.
América Latinapi 200waranka unkushkakuna tiyan. Tukuy mamallaktakuna kay (coronavirus) añawllawtu unkuywan llakipi kan, tukuy wichashka. LatamChequeami 30 tantanakuykunawan waykarishka kan, paykunami shuk plataforma charin, chaypi mamallakta pushakkuna kay llakipi imatatak ruranakun nishpa willachichun.
Argentinapi, Colombiapi, 20 pawkar killapi ama pipash llukshichun decrotota rurarka.Alberto Fernández, pushakka kallarimantami wakin llamkakkunalla wasimanta llukshichun sakirka, shukkunaka mutsurishkapaklla (mikunata, hampita) rantinkapak. Shinami asha asha paskarishpa rinakun, hatun llaktakunaka shinallatak mana llukshishpa katinakun.
Katipi wakin mamallaktakunapak willaykuna:
Mana llukshina, wakin pachakunapilla.
Wakin mamallaktakuna ama pipash llukshichun, wakinkunaka wakin pachakunapilla llukshichun, shinami sakirishka.
Bolivia, Ecuador, el Salvador, Honduras, Paraguay, Perú, República Dominicana tukuy mamallaktapi «toque de queda «tiyan. Wakin pachakunapilla llukshita ushan wakin llamkakkuna mutsurishkakunapaklla. Ashtawan wichashkakunaka Bolivia ( 12 chawpi punchamanta 7 pachakama) shinallatak Ecuadorpi ( 2 chishimanta 5 tutamantakama). Venzuelapi “ toque de queda” 3 suyukunapi (San Antonio del Táchira, Ureña mamallaktapa manña, Nueva Esparta mamallaktawan kimiriya, maypi ashtawan rurankuna kawwsan), shinalaltak Caracas, Chacao municipiokuna.
Cedula yupayta rikushpa llukshina
Bolivia, El Salvador (7 aymuray (mayo) tukuriy killapi), shinallatak Honduras wakin punchakunatalla mutsurishka ruraykunapa mikunata, hampikunata rantinkapaklla cédulapa puchukay yupayta rikushpa llukshita ushan. Nishpalla, awaki (lunes) puncha 1, 0 puchukay yupaywan. Shinallatakmi, Quito llaktapi, Ecuador mamallaktamanta, puchukay yupayta rikushpa hatuna ukukunaman yaykuyta usharin.
Shuktak rikushpaka, Panamá ashtawan sinchi paktay churashka: kariwarmita rikushpa, chaymantami Karikuna Awkarik (martes), Kullka (jueves), wacha (sábado) punchakuna ishkay pachata llukshita ushan. Warmikunaka awaki (lunes) , chillay (miércoles), chaska (viernes) punchakuna.
Shinatak, Laurentino Cortizo, «ley seca» nishkata churarka, ama upiyachun, shinami Argentinapi, Mexicopipash decretota churarka.
Shinallatak Bogotapi, par punchakuna warmikuna llukshita ushan mikunata rantinkapak, Kullkikamakwasikunamanpash rinkapak, impar punchakuna Karikuna llukshita ushan. Pukllankapakka 6 manta, 10kama, chay pachapika karikuna, warmikunapash llukshita ushan.
Llaktakuna wicharishka
Chile, Cuba, Guatemala mamallaktakunaka wakin llaktakubapilla wicharishka kan, ashtawan unkushkakunata charikkuna,shinapash tukuy yachakuykuna wicharishka. Tukuy mamallaktapi karu karulla purita ushan.
Chile, Guatemala «toque de queda» tukuy tuta.
Wakin yuyaykuna munashpaka katina
Costa Rica, México, Uruguay ama wasimanta llukshichun mañashka, shinapash munashpaka chayta katina. Shinallatak, tawka runakuna tantariy kuskakunapika tukuy llamkaykuna illan. Chay mamallaktakunapipash yachakuykuna wicharka, shinapash 22 ayriwa (abril) killapi Uruguaypika yachakuy kallarirka, llaktakunapilla.
Brasil, ashtawan Covid-19 unkushkakunata charin, shinallatak Ecuador, Perú. Pushak wakin mañaykunata rurarka ama llukshichun, mana decreto rurashkachu, mana yachaykunatapash wichashkachu. San Pablopi, América Latinamantaka ashtawan runakuna kawsan,tukuyta Wichashka, yachakuyna illan, mana pipash purita ushanchu.
Tukuchinkapakka, Nicaragua mana sinchi ruraykunata churashkachu, mana wicharishkachu,yachaykunapash katinmi.
Mashna runakuna mamallaktakunapi ñana purinakun.
Kulla (enero), panchi (febrero) tukuriy killakunata rikushpaka, kay 26 ayriwa (abril) killapi Google willayta rikushpaka tukuy mamallaktakunapi mana tawka purinakunchu, mana llamkaykunaman purinakun, antawakunapash mana purinakunchu, pampakunaman, hatuna ukukunaman, pukllay kuskakunamanpash mana purinakunchu.
Ecuadorpi – 78% urayman kan, mana purinakun llamkay kuskakunaman,katipika Bolivia (74%). Shukpika Nicaragua (-16%) shinallatak Brasil (-36%). Argentina 52% urayman rirka.
Runakunata apak antawakunamantaka, Perúpi ashtawan mana purinakun (-83%), shinallatak Bolivia (-81%), shinapash Nicaragua chaypillatak kan, 27%. Argentina ashtawan urayman rishka mana antawakuna purinakunchu 61%.
Kay willayka LatamChequea tantanakuy yanapaywanmi rurashka kan, shinallatak wakin mamallaktakunapa willaykunamanta llukchishka, kaypi rikuyta ushanki,
